هزینه های بمب اتمی جمهوری اسلامی

سخنان اخیر وزیر امور خارجۀ امریکا در حاشیۀ یک کنفرانس امنیتی در خاور دور، دایر بر اینکه " دست یافتن ایران به بمب اتمی، امنیت ملی آن کشور را افزایش نخواهد داد "، از سوی بعضی از رسانه های داخلی، بعنوان نشانۀ پذیرش ایران اتمی از سوی امریکا معرفی شد. در انعکاس این برداشت خوش بینانه، بازدارنده ها و هزینه هایی که ایران پیش و پس از دست یافتن به بمب اتمی ناگزیر به پرداخت خواهد شد مورد اشاره قرار نگرفت.

تمامی گزارشهای رسمی سه سال گذشته مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی، پیرامون فعالیتهای اتمی ایران و همچنین قطعنامه های شماره 1696-1737 – 1747 – 1803 – و 1835 که از سال 2006 تاکنون علیه ایران به تصویب رسیده، حاکی از وجود تردیدهای عمیق نسبت به هدفهای واقعی برنامه های توسعه اتمی جمهوری اسلامی است.

گزارشهای منتشر شده پیرامون مدارک غیر رسمی که گفته میشود امریکا و چین در اختیار آژانس قرار داده اند نیز به تقویت این گمانه کمک میکند که ایران در صدد فراهم ساختن امکانات و تدارک تمامی اجزاء مورد نیاز برای تولید بمب هسته ای است.

هیچیک از تاسیسات اتمی ایران نیز، بجز راکتور آب سبک 1000 مگاواتی بوشهر، علیرغم دعاوی مکرر مقامات رسمی ایران دایر بر غیر نظامی بودن هدفهای توسعه اتمی آن کشور، یا مطلقا در مسیر تولید برق اتمی قرار ندارند و یا تا آینده ای دور دست قادر به فعالیت موثر و مقرون بصرفۀ اقتصادی در این زمینه نخواهند بود.

منجمله تاسیسات غنی سازی اورانیوم در نطنز با بکار گرفتن حدود 5000 سانتریفیوژ در طول چهار سال گذشته موفق به غنی سازی بیش از 13000 کیلوگرم اورانیوم با غلظت حدود 3.5 در صد شده که در بهترین شرایط تنها برای تامین سوخت یک ماه راکتوری در اندازه های راکتور بوشهر کافی است.

در صورت ادامۀ روند افزایش تعداد سانتریفیوژها در نطنز به نسبت سه سال گذشته، تنها بعد از ده سال ایران فرصت خواهد داشت که با استفاده از 50.000 سانتریفیوژ دیگر، سوخت مورد نیاز یک سال راکتوری در اندازه های کارخانه بوشهر را تولید کند.

ایران فاقد منابع کافی اورانیوم خام است و در صورت افزایش تعداد سانتریفیوژ ها از میزان کنونی، ناگزیر خواهد بود به خرید اورانیوم طبیعی و یا کیک زرد از خارج اقدام کند. انجام این خرید ها در شرایط کنونی بدلیل اعمال تحریم های شورای امنیت تنها از راههای غیر قانونی و بصورت قاچاق ممکن خواهد بود.

در عین حال میزان کنونی اورانیوم غنی شدۀ ایران، در صورت افزایش غلظت، کافی برای تولید 3 بمب اتمی است. ادامه استفاده از همین تعداد سانتریفیوژ ها به ایران امکان خواهد داد که هر ساله تا 3 بمب اتمی دیگر را به زرادخانه خود بیافزاید.

سایر تاسیسات اتمی ایران نیز از این شرایط مستثنی نیستند. منجمله مورد مصرف اصلی محصول تولیدی کارخانه آب سنگین اراک، خنک کردن کوره اتمی راکتور آب سنگین است. راکتور آب سنگین ایران با ظرفیت 40 مگاوات، بطور مطلق فاقد ظرفیت تولید برق و محصول عمده آن بعد از سوزاندن اورانیوم خام، تولید پلوتونیم 239 است. تنها مورد مصرف پلوتونیم 239 نیز که در طبیعت یافت نمیشود، استفاده در یک انفجار اتمی است.

محصولات کارخانه تولید سوخت اورانیوم طبیعی و زیرکونیوم ایران که چند ماه قبل در اصفهان آغاز بکار کرد، تنها در راکتور آب سنگین ( اراک) مصرف خواهد شد. راکتور 40 مگاواتی آب سنگین اراک بعد از آغاز بکار قادر خواهد بود سالانه پلوتونیم 239 کافی برای تولید 3 بمب اتمی را تولید کند.

به این ترتیب ایران برای دست یافتن به بمب اتمی هم اکنون مواد خام کافی در اختیار دارد و این ذخیره بتدریج افزایش نیز خواهد یافت. در روند دست یافتن به بمب اتمی بر پایه اورانیوم غنی شده، تکمیل چرخه سوخت، پیچیده ترین مرحله است.

ساختن ماشه انفجاری، طراحی بمب و مهارت فنی اقدام به انفجار آزمایشی بمب هسته ای، در صورت فراهم بودن اورانیوم و یا پلوتونیوم کافی، از عهده تمام کشور هایی که قصد ورود به این عرصه را دارند بر میاید. کره شمالی و پاکستان، در عین محروم بودن از زیر بنای صنعتی شاهد های زندۀ این امرند.

به این ترتیب، تمامی قرائن حاکی از حرکت ایران بسوی فراهم کردن امکانات و در اختیار گرفتن اجزاء لازم برای تولید بمب اتمی است. این هدف را ایران در دو مسیر متفاوت تولید پلوتونیوم و تولید اورانیوم تاکنون دنبال کرده است. وسیله پرتاب موشکی آن را نیز هم اکنون در اختیار دارد.

مسیر دست یافتن ایران به بمب پلوتونیومی هنوز آماده نشده ولی با استفاده از اورانیوم غنی شده ایران میتواند به بمب اتمی دست یابد. راه دست یافتن به بمب اتمی از راه تولید پلوتونیوم به نسبت آسانتر و بسیار ارزانتر است. آخرین چهار کشوری که تاکنون مبادرت به تولید بمب اتمی کرده اند، یعنی به ترتیب، اسرائیل، هند، پاکستان و در سال 2007 کرۀ شمالی، از این مسیر عبور کرده اند.

آنچه ایران تا کنون از آن پرهیز کرده، اقدام به تولید بمب اتمی و دست زدن به اولین انفجار آزمایشی اتمی است. با توجه به موفق بودن تمامی انفجار های آزمایشی گذشته، حتی آزمایش کامپیوتری نیز میتواند شرط دست یافتن به بمب اتمی را تکمیل کند. اما دست یافتن به این مرحله، از زمان اتخاذ تصمیم تا فراهم ساختن شرایط لازم و کافی، ممکن است از سه تا 6 ماه بطول بیانجامد.

ایران اکنون عملا در چنین مرحله ای قرار دارد و لی برای گذر از این مرحله و تولید بمب اتمی ابتدا ناگزیر به اعلام خروج از معاهده منع گسترش سلاحهای هسته ای و اخراج بازرسان آژانس است.

در صورت اعلام خروج از معاهده ان پی تی، ایران بلافاصله در شرایط بحران با نظام جهانی قرار خواهد گرفت. مبادرت اسرائیل و یا امریکا به حمله نظامی علیه ایران در فاصله کوتاهی بعد از اعلام خروج از ان پی تی کاملا قابل پیش بینی است. چنانکه این گزینه حتی قبل از ورود ایران به مرحله نهائی تولید بمب نیز همواره مطرح بوده است.

در کنار رویاروئی با خطر هجوم نظامی، کشورهای جهان آزاد بی تردید به قطع روابط سیاسی، معلق نهادن مناسبات تجاری با ایران اقدام کرده و سفرای خود را از تهران فرا خواهند خواند. قطع صادرات نفت ایران و منع فروش فراورده های نفتی منجمله بنزین و گازوئیل به آن کشور در دستور شورای امنیت قرار خواهد گرفت.

کشورهای همسایه ایران در رابطه با تهران وضعیت فوق العاده اعلام خواهند کرد و مبادلات مسافری با ایران قطع خواهد شد. محاصره بنادر ایران با هدف اجرای قطعنامه های شورای امنیت از سوی نیروهای چند ملیتی بموقع اجری گذاشته خواهد شد.

عوارض اجرای تصمیمات یاد شده علیه ایران، آغاز یک بحران اقتصادی با نتایج غیر قابل پیشبینی است. 90 در صد از بضاعت و حرکت اقتصاد ایران وابسته به صادرات نفت و واردات کالا از خارج است. قطع صادرات نفت و واردات کالا از خارج در کمتر از شش ماه، و شاید قبل از دست زدن به یک انفجار آزمایشی اتمی، به افزایش سریع تورم، خروج سرمایه ها، تعطیل کارخانه ها، افزایش چشمگیر بیکاری و در نهایت فلج اقتصادی خواهد انجامید. این هزینه ها تنها بخشی از هزینه های قابل پیشبینی است، و دقیقا به همین علت است که دولت ایران ضمن رد اتهامات پیگیری هدفهای نظامی در برنامه های توسعه اتمی خود، در شرایط کنونی تنها به فراهم ساختن امکانات و گرداوری اجزاء ساختن بمب اتمی قناعت خواهد کرد.آنچه وزیر خارجه آمریکا در مورد کاهش ضریب امنیت ملی ایران پس از دست یافتن به بمب اتمی مورد اشاره قرار داده، اعلامیه پذیرفتن ایران در باشگاه دارندگان بمب اتمی نیست، ذکر واقعی بخشی از خطرهایی است که متوجه ایران خواهد شد.